Blog

Zgodnie z ustawą – sygnalistą jest osoba fizyczna, która zgłasza lub ujawnia publicznie informację o naruszeniu prawa uzyskaną w kontekście związanym z pracą. Katalog osób mogących zostać sygnalistami jest zamknięty i uwzględnia:

1. pracownika; 
2. pracownika tymczasowego; 
3. osobę świadczącą pracę na innej podstawie niż stosunek pracy, w tym na podstawie umowy cywilnoprawnej; 
4. przedsiębiorcę; 
5. prokurenta; 
6. akcjonariusza lub wspólnika; 
7. członka organu osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej; 
8. osobę świadczącą pracę pod nadzorem i kierownictwem wykonawcy, podwykonawcy lub dostawcy; 
9. stażystę; 
10. wolontariusza; 
11. praktykanta; 
12. funkcjonariuszy Policji, ABW, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, CBA, Straży Granicznej, Straży Marszałkowskiej, Służby Ochrony Państwa, Państwowej Straży Pożarnej, Służby Celno-Skarbowej i Służby Więziennej;
13. żołnierza. 

Ponadto, sformułowanie: "związanym z pracą" należy interpretować jako przeszłe, obecne lub przyszłe działania związane z wykonywaniem pracy, usług lub też pełnienia danej funkcji.

Osoba zgłaszająca będzie mogła dokonać tego na 3 sposoby: zgłoszenia wewnętrznego, zewnętrznego lub ujawnienia publicznego. Zgłoszenie wewnętrzne uwzględnia poinformowanie o naruszeniu podmiotu prawnego, którego sygnalista jest pracownikiem lub pozostaje z nim w innych relacjach o charakterze zarobkowym. Zgłoszenie zewnętrzne jest ujawnieniem informacji do organu publicznego lub Rzecznika Praw Obywatelskich. Natomiast ujawnienie publiczne jest podaniem informacji o naruszeniu prawa do wiadomości publicznej przez samego sygnalistę. Jednakże ostatni sposób może znaleźć zastosowanie, gdy po wykorzystaniu zgłoszenia wewnętrznego bądź zewnętrznego podmiot prawny lub organ publiczny nie podejmą żadnych odpowiednich działań ani nie przekażą sygnaliście informacji zwrotnej. Warto pamiętać, że powinno się to zadziać w stosownym terminie na przekazanie takiej informacji ustalonym uprzednio w procedurze.

Zgodnie z przepisami ustawy, przy zastosowaniu któregokolwiek sposobu, tożsamość osoby dokonującej zgłoszenie pozostaje pod ochroną i nie podlega ujawnieniu nieupoważnionym osobom, chyba że za zgodą samego sygnalisty. Wyjątkiem od tej zasady jest ujawnienie tożsamości w związku z postępowaniami wyjaśniającymi prowadzonymi przez organy publiczne lub postępowaniami przygotowawczymi tudzież sądowymi prowadzonymi przez sądy.

Ponadto ustawa przewiduje, że wobec sygnalisty nie mogą być podejmowane działania odwetowe. Przez działania odwetowe należy rozumieć w szczególności: odmowę nawiązania stosunku pracy, wypowiedzenie lub rozwiązanie bez wypowiedzenia stosunku pracy, obniżenie wysokości wynagrodzenia za pracę, wstrzymanie awansu albo pominięcie przy awansowaniu, przeniesienie na niższe stanowisko pracy, mobbing lub dyskryminacja. Za działania odwetowe uważa się również próby lub groźby ich zastosowania. 

Natomiast sygnalista, wobec którego dokonano takich działań, będzie miał prawo do odszkodowania w wysokości nie niższej niż̇ przeciętne miesięczne wynagrodzenie w gospodarce narodowej w poprzednim roku. 

Przedmiotem zgłoszenia dokonanego przez sygnalistę jest naruszenie prawa definiowane jako działanie lub zaniechanie niezgodne z prawem lub mające na celu obejście prawa, dotyczące:

• korupcji, 
• zamówień publicznych, 
• usług,
• produktów i rynków finansowych, 
• przeciwdziałania praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu, 
• bezpieczeństwa produktów i ich zgodności z wymogami, 
• bezpieczeństwa transportu, 
• ochrony środowiska, 
• ochrony radiologicznej i bezpieczeństwa jądrowego, 
• bezpieczeństwa żywności i pasz, 
• zdrowia i dobrostanu zwierząt, 
• zdrowia publicznego, 
• ochrony konsumentów, 
• ochrony prywatności i danych osobowych, 
• bezpieczeństwa sieci i systemów teleinformatycznych, 
• interesów finansowych Skarbu Państwa Rzeczypospolitej Polskiej, jednostki samorządu terytorialnego oraz Unii Europejskiej, 
• rynku wewnętrznego Unii Europejskiej, w tym publicznoprawnych zasad konkurencji i pomocy państwa oraz opodatkowania osób prawnych, konstytucyjnych wolności i praw człowieka i obywatela. 

Ustawa nie będzie miała zastosowania do informacji objętych przepisami o ochronie informacji niejawnych oraz innych informacji, które nie podlegają ujawnieniu z mocy przepisów prawa powszechnie obowiązującego.

Obowiązek stworzenia i wdrożenia wewnętrznej procedury dokonywania zgłoszeń naruszeń prawa i podejmowania działań następczych spoczywa na podmiotach, dla których pracę zarobkową wykonuje co najmniej 50 osób. 

Taka procedura powinna zawierać m.in.:

• bezstronną wewnętrzną jednostkę organizacyjną lub osobę w ramach struktury organizacyjnej podmiotu prawnego albo podmiot zewnętrzny upoważniony przez podmiot prawny do przyjmowania zgłoszeń wewnętrznych oraz podejmowania działań następczych,
• sposoby przekazywania zgłoszeń wewnętrznych,
• tryb postępowania z informacjami o naruszeniach prawa zgłoszonymi anonimowo,
• obowiązek potwierdzenia sygnaliście przyjęcia zgłoszenia wewnętrznego w terminie 7 dni od dnia jego otrzymania, chyba że sygnalista nie podał adresu do kontaktu,
• obowiązek podjęcia działań następczych z zachowaniem należytej staranności. Maksymalny termin na przekazanie sygnaliście informacji zwrotnej, nie może przekraczać 3 miesięcy od dnia potwierdzenia przyjęcia zgłoszenia wewnętrznego.